Autor: Anna Jurkiewicz
Otwieramy rekrutację do IX edycji projektu “UTW dla społeczności”
Zapraszamy uniwersytety trzeciego wieku z całej Polski. Zgłoszenia do IX edycji projektu przyjmujemy do 9 listopada 2021 roku.
Celem projektu „UTW dla społeczności” jest wsparcie uniwersytetów trzeciego wieku zainteresowanych rozwijaniem wolontariatu osób starszych i działaniami na rzecz lokalnych społeczności. Formuła projektu jest przyjazna dla organizacji i osób, które nie mają dużego doświadczenia w przygotowywaniu i realizacji projektów. Wsparcie ma charakter zindywidualizowany, dopasowany do potrzeb poszczególnych UTW.
Działania grup wolontariatu w strukturach uniwersytetów trzeciego wieku wspieramy:
• poprzez konsultacje i pomoc w opracowaniu pomysłów na działanie grupy wolontariatu, warsztaty wzmacniające kompetencje osób realizujących projekt oraz poprzez wsparcie i konsultacje z opiekunem oraz zespołem Programu na wszystkich etapach realizacji projektów,
• finansowo: przyznajemy mikrogranty (w wysokości 2000 złotych) na realizację działania grup wolontariatu pod opieką trenerów, ponadto finansujemy udział uczestników w cyklu warsztatów i wizyty trenerów – animatorów kultury z Sieci Latających Animatorów Kultury (realizacja warsztatu dla uczestników projektu, wsparcie prowadzonych działań lub ewaluacja).
Program ma charakter ogólnopolski. Działania grup wolontariatu w ramach UTW powinny być realizowane na terenie Polski i mieć wymiar lokalny – obszarem ich realizacji powinna być jedna lub kilka wybranych społeczności. Jako jedną społeczność należy traktować (w zależności od specyfiki danego UTW): dzielnicę, miasto, wieś lub gminę.
Zapoznaj się z Regulaminem uczestnictwa w projekcie “UTW dla społeczności”
Badanie „ZOOM na UTW w czasach pandemii”
Badanie „ZOOM na UTW w czasach pandemii” zostało zrealizowane z inicjatywy Towarzystwa Inicjatyw Twórczych „ę” i Polsko Amerykańskiej Fundacji Wolności, które postanowiły poznać sytuację środowiska UTW w tej wyjątkowej sytuacji, by móc lepiej planować działania wobec tych grup, w zgodzie z ich potrzebami i aktualną kondycją.
Przeprowadzone badanie wiąże się także z potrzebą dostosowania projektu „UTW dla społeczności” do nowych warunków. W anonimowym badaniu realizowanym latem 2021 r. wzięło udział 10 liderek i 10 słuchaczek z różniących się organizacyjnie UTW z całej Polski. Raport składa się z dwóch części: pierwsza przedstawia poglądy liderek, druga – grona słuchaczek. W badaniu wzięły udziały tylko kobiety, co nie było elementem zamierzonym, odzwierciedla jedynie strukturę płci w UTW.
Analizie poddano następujące problemy:
- samopoczucie liderek i słuchaczek
- kondycję i dobrostan wspólnoty słuchaczy
- funkcjonowanie i ofertę edukacyjną UTW
- działania samopomocowe w środowisku
- sytuację finansową (możliwości pozyskiwania środków oraz składek)
- relacje z otoczeniem społecznym
- wizje przyszłego rozwoju i przeobrażeń UTW
Wyniki części badania przeprowadzonego wśród liderek pokazują m.in., że:
- samopoczucie liderek jest wynikiem przyjętych sposobów na adaptację do sytuacji pandemicznej oraz poczucia odpowiedzialności za „swoich” ludzi, jak i „zarządzania” własnymi obawami;
- narzędziem do kontaktu ze słuchaczkami i słuchaczami bardzo często był telefon, niektóre środowiska korzystały z własnych stron internetowych, by tam zamieszczać ważne informacje dotyczące dostępnych aktywności na danym terenie, w nielicznych badanych UTW korzystano z zorganizowanych zajęć zdalnych;
- liderki mierzą się w wyzwaniami takimi jak: odzyskanie grupy słuchaczek i słuchaczy, którzy zrezygnowali z kontaktu i pozostają w izolacji, wypracowanie pomysłów na zagospodarowanie i ofertę/wsparcie dla słuchaczy w IV wieku oraz podtrzymanie atrakcyjności dla oferty młodych seniorów.
Z kolei wyniki części badania przeprowadzonego wśród słuchaczek dotyczą m.in. zagadnień takich jak:
- odczucie redukcji świata społecznego (skupienie na sobie), poszukiwanie sposobów radzenia sobie ze strachem związanym z próbami powrotu do kontaktów twarzą w twarz;
- ogromna tęsknota za działaniami bezpośrednimi i potrzeba takich działań, uświadomienie sobie roli, jaką wspólnota rówieśnicza pełni w życiu starszych dorosłych osób, stająca się w wielu przypadkach coraz ważniejszym elementem sieci społecznej.
Pełna wersja raportu dostępna jest TUTAJ
Zapraszamy do lektury oraz do uczestnictwa w IX edycji projektu „UTW dla społeczności”, który został dostosowany do nowej sytuacji i nowych potrzeb słuchaczy UTW. Na zgłoszenia czekamy do 9 listopada. Wszelkie potrzebne informacje znajdują się na UTW dla społeczności » Rekrutacja (utwdlaspolecznosci.pl)
Organizacje seniorskie w dobie pandemii– stan obecny i wyzwania na przyszłość
We wrześniu, w Krakowie odbyła się ogólnopolska konferencja edukacyjna “Organizacje seniorskie w dobie pandemii – stan obecny i wyzwania na przyszłość”, organizowana przez Ogólnopolską Federację Stowarzyszenia Uniwersytetów Trzeciego Wieku w ramach projektu „Wspólne działanie – skuteczne partycypowanie”.
Program wydarzenia obejmował m.in. prezentację Magdaleny Rosochackiej-Gmitrzak – gerontolożki społecznej, adiunkt ISNS UW i członkini zarządu Towarzystwa Inicjatyw Twórczych „ę” na temat badania „ZOOM na UTW w pandemii COVID-19”, które przeprowadziliśmy w czerwcu-lipcu 2021 (RAPORT Z BADANIA) .
Po prezentacji raportu odbyła się dyskusja. Uczestnicy wypowiadali się, na ile wyniki pokrywają się z ich doświadczeniami oraz wymieniali się rekomendacjami dotyczącymi nowych wyzwań dla środowisk UTW.
Najbardziej palącym wyzwaniem dla uniwersytetów trzeciego wieku w dużych miastach okazał się masowy odpływ słuchaczy w przeciwieństwie do małych miejscowości, gdzie zainteresowanych ofertą UTW słuchaczy jest więcej niż miejsc. Jednak zarówno jedni, jak i drudzy stają przed tym samym wyzwaniem, jakim jest dostosowanie oferty do rosnącej liczby słuchaczy w IV wieku.
W wieku senioralnym spotykają się dwa pokolenia o różnych potencjałach, potrzebach i ograniczeniach. Uniwersytety trzeciego wieku powinny stać się instytucjami, które uruchamiają potencjały obu tych grup, odpowiadając na ich potrzeby i znosząc ograniczenia dla obu pokoleń. Z takim podejściem liderzy UTW chcą podejmować przyszłe działania i tworzyć nowe oferty. Szczególnie ważne wydaje się to w kontekście podnoszenia kompetencji cyfrowych. Czas pandemii pokazał, jak ważne są one do funkcjonowania w obecnej rzeczywistości społecznej. To umiejętności korzystania z technologii (tempo ich zdobywania i stopień zaawansowania) najdobitniej pokazały się różnice międzypokoleniowe wśród seniorów.
Więcej w raporcie: TUTAJ
Inicjatywy UTW: zamień EGO na EKO
W podwarszawskim Piasecznie wolontariuszki zorganizowały zbiórkę recyklingowych materiałów, a potem razem szyły torby i woreczki na zakupy.
W podwarszawskim Piasecznie wolontariuszki zorganizowały zbiórkę recyklingowych materiałów, a potem razem szyły torby i woreczki na zakupy. Na koniec zrobiły pokaz szycia w centrum miasta i rozdawały swoje wyroby mieszkańcom. Zobaczcie, ile mają energii i jak doskonale się przy tym bawiły. Będą działać dalej jako grupa Eko Babki!
Wokół książek
Mimo pandemicznych ograniczeń wolontariuszki i wolontariusze z Parzęczewa zrobili mnóstwo! Było czytanie dzieciom bajek, teatr i warsztaty robienia papieru czerpanego. Jednak to akcja „Pożycz – przeczytaj – przynieś z powrotem” poprzedzona przygotowaniem kolorowych stanowisk do wymiany książek zaangażowała najwięcej osób z wielu środowisk i różne miejskie instytucje. Zobaczcie pomysł na to, jak zachęcić dzieci, by sięgnęły po książkę, a jednocześnie świetny sposób na zbudowanie międzypokoleniowej społeczności!
Ocalić od zapomnienia
Anonimowe Towarzystwo Przemysłu Metalurgicznego, Zakłady Przemysłowe „Komuna Paryska”, a wreszcie Metalurgia S.A. – w ciągu ponad stu lat istnienia fabryka z Radomska zmieniała nazwy i właścicieli. Historia zakładów to także opowieść o mieście i jego mieszkańcach. Wolontariusze postanowili ją uwiecznić: dotarli do byłych pracowników zebrali ich wspomnienia, odszukali dziesiątki archiwalnych zdjęć i pokazali na wystawie. Zobaczcie imponujący efekt ich pracy!
Pierwsze e-warsztaty dla UTW z VIII edycji projektu
W grudniu odbyły się pierwsze warsztaty online w ramach VIII edycji projektu „UTW dla społeczności”. Uczestnicy poznawali się, rozmawiali o wpływie epidemii na społeczności lokalne, o roli animatora społecznego i co on może zmienić w swoim najbliższym otoczeniu, oraz o tym jak budować grupę wolontariatu, jak prowadzić jej prace i dbać o jej członków.
W lutym 2021 roku odbędą się kolejne warsztaty.
Działania grup wolontariatu w ramach VIII edycji będą realizowane od połowy marca 2021r do końca sierpnia 2021 roku.
Co pomaga budować grupę?
W lutym odbyły się kolejne, trzydniowe warsztaty dla animatorów z 12 uniwersytetów trzeciego wieku z VIII edycji projektu. Uczestnicy pracowali głównie nad celami, , które zostają wytyczone, aby realizować lokalny projekt. Dyskutowaliśmy, dlaczego potrzebna jest diagnoza oraz partnerstwo przy realizacji pomysłów.
Warsztaty rozpoczęliśmy rozmową z realizatorami projektu „Ocalić od zapomnienia” , uczestników poprzedniej edycji „UTW dla społeczności” z Radomska. Animatorzy tej inicjatywy oddzielili się doświadczeniami dotyczącymi działań w czasie pandemii. Opowiadali, jak sobie poradzili w nowych – niesprzyjających warunkach, jakie mieli „plany awaryjne”, na jakie trudności napotykali. Rozmowa ta pokazała, że pandemia nie przeszkodziła im w realizacji założonych celów.
Spotkanie odbyło się online, ale uczestnicy mieli okazję do integracji. Pracowali w podgrupach. Była też przestrzeń na przestawienie się i poznanie innych.
Na koniec warsztatów, każda z trójek inicjatywnych UTW miała możliwość krótkiego przedstawienia pomysłu, który zaczną realizować.
Wyniki naboru do VIII edycji projektu „UTW dla społeczności”
Wyjątkowo w tym roku zdecydowaliśmy się na zwiększenie liczby UTW w projekcie i do udziału zapraszamy 13 uniwersytetów . Poniżej przedstawiamy listę UTW wybranych przez Komisję:
Lista przyjętych UTW – VIII edycja UTW dla społeczności
Gratulujemy i już nie możemy doczekać się naszej współpracy!
Uniwersyty, którym z braku miejsc nie udało się zakwalifikować do udziału w projekcie, zapraszamy do udziału w bezpłatnym kursie online “Archipelag Pokoleń” o współpracy międzypokoleniowej. Zapisy tylko do 6 grudnia: TUTAJ
Polecamy również zapoznanie się z publikacją o rozwijaniu wolontariatu w uniwersytetach trzeciego wieku: CZYTAJ PUBLIKACJĘ ONLINE
Targowisko pomysłów
– VI edycja „UTW dla społeczności” (Zdj. Alicja Szulc)
Zielonka, jakiej już nie ma
W pomieszczeniu Ośrodka Kultury i Sportu w Zielonce poruszenie i gwar. Grupa kilkunastu osób dyskutuje, gestykuluje i wymienia uwagi dotyczące topografii miasta. „Trasa idzie wzdłuż torów, w stronę przejazdu kolejowego i muzeum”, wyjaśnia spokojnym głosem Krystyna. Kiedy mówi, jest skupiona na rozmówcy, lekko pochylona naprzód, patrzy w oczy, upewniając się, że druga osoba rozumie. „Czy już rozłożyłyście te puzzle? Dostaniecie listy grup, żebyście wiedziały, które znaczki są dla kogo, kiedy ostatnia grupa tam się znajdzie. Żebyście widziały wszystko o dzieciach… Fajnie, dobrej zabawy, pa!”.
Ostatnie dyspozycje wydane i Krystyna udaje się przed drzwi budynku, gdzie sadowią się już przy stolikach dziewczyny odpowiedzialne za rejestrację uczestników. „Przyjdzie kilkadziesiąt dzieci z okolicznych świetlic ze swoimi opiekunkami. Podzielimy ich na małe grupki i każda ze swoim przewodnikiem wyruszy w drogę po Zielonce. Tutaj przyda się zaangażowanie większej liczby słuchaczy UTW, którzy będą się opiekowali grupkami.”
Krystyna, Jadwiga i Anna razem z Agnieszką, koordynatorką Uniwersytetu, są pomysłodawczyniami i głównymi organizatorkami akcji. Słuchaczki UTW od ponad 10 lat. Jadwiga — człowiek wielu zawodów (m.in. krawcowa), których w dużej mierze uczyła się sama. Krystyna — emerytowana urzędniczka samorządowa, od 1994 działająca również w Towarzystwie Przyjaciół Zielonki, gdzie zajmowała się zbieraniem historycznych zdjęć miasta. Anna — emerytowana geolog, która również jako wolontariuszka wspiera osoby niepełnosprawne. Uczestniczenie w UTW jest dla nich odskocznią od rodziny i codzienności, otwiera na kontakty z innymi ludźmi, umożliwia poszerzanie horyzontów, „na co nie było wcześniej tyle czasu”.
„Uniwersytet Trzeciego Wieku to jest szkoła, w której uczą się wasi babcie i dziadkowe!” zaczyna Krystyna przywitanie sporej grupy dzieci i młodzieży. Po krótkim wprowadzeniu i wyjaśnieniu zasad, w czym pomaga Agnieszka, koordynatorka Uniwersytetu, dzieci ustawiają się w kolejce, aby dostać ręcznie wykonane estetyczne przypinki w różnych kształtach o pastelowych odcieniach. Henryka z dwiema koleżankami i mężem jednej z nich przez kilka dni wycinała i kleiła znaczki oraz reperowała zieloną kukłę smoka, legendarnego symbolu miasta. Łagodny zielony stwór ma się Zielonką od wieków opiekować. „5 metrów ma ten smok”, a najmłodsza grupa graczy będzie szukać jego jaj.
„Pomysł, który został wysłany do „Ę” był podobny, ale troszkę inny, też związany z historią Zielonki. Został zmodyfikowany w trakcie przygotowań. Okazało się, że tamten był zbyt mało atrakcyjny dla dzieci”. „Długo, długo żeśmy nad nim pracowały razem z Jadzią i Anią”. Teraz zabawa polega na tym, że dzieci szukają pocztówek przedstawiających te miejsca w Zielonce, które się bardzo zmieniły. Ważne było też przygotowanie odpowiedniej trasy, bezpiecznej dla dzieci. „Ile myśmy się nagłówkowały!” wyznaje Jadwiga, która mówiła mi też, że to pierwsze działanie dla społeczności na Uniwersytecie. „Chcemy cos młodemu pokoleniu przekazać!”
Pierwsza pocztówka powstaje z puzzli, rozrzuconych po całym parku Dębinki. Dzieciaki przez kilkanaście minut biegają między drzewami w poszukiwaniu kolejnych fragmentów, aby odczytać zaszyfrowaną wskazówkę. „Ale duży teren, muszą się nabiegać! Ale przecież o to chodzi!” chichocze podekscytowana Wanda pilnująca, ile grup już przeszło przez park i odnalazło swoje puzzle.
Potem po kolei, grupami, idziemy na ulicę Słowackiego. „Ja sprowadziłam się tutaj w połowie lat 80. i dopiero teraz (organizując grę) dowiedziałam się, że tu kiedyś było jeziorko, wyspa, ścieżka zdrowia z ławeczkami i wypożyczalnia rowerów. Na wyspie grała orkiestra i organizowano potańcówki” – opowiada Jadwiga, jedna z organizatorek przedsięwzięcia. „Teraz ja wam pożyczę smartfona” mówi do dziewczynek w swojej grupie. Fotografują kod QR, aby odczytać kolejną wskazówkę wraz z kawałkiem historii tego miejsca. „Tutaj dawniej były wydmy”.
Kolejnym punktem na trasie jest Muzeum Zielonki, gdzie dzieci rozwiązują krzyżówkę, uzyskując informacje od seniorów oprowadzających po ekspozycji. Gwar i ekscytacja, szuranie butów po posadzce niewielkiego parterowego budynku. „Moich chłopców nie oddaję!” zdecydowanym głosem Anna zapewnia świetliczanki i z uśmiechem pomaga swoim podopiecznym oddzielić naklejki zdobyte właśnie w nagrodę za rozwiązanie krzyżówki z pocztówkami starej Zielonki.
Po spacerze gęstą siatką ulic przecinających się pod kątem prostym, grupy dochodzą do pięknego starego, drewnianego domu Janikowskiego. Stąd pod koniec XIX wieku wyruszał w podróż po Afryce podróżnik Leopold Janikowski. Przywiózł liczne eksponaty, które stały się bazą dla kolekcji Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Na dużym zalesionym terenie wokół domu dzieci szukają poukrywanych kart z afrykańskimi maskami. Po otrzymaniu kolejnych pocztówek starej Zielonki, udają się w stronę ostatniego punktu.
„Pizzy starczy dla wszystkich” wykrzykuje Jadwiga do zgłodniałych uczestników gry kłębiących się w sali ze stolikami. „Pizzeria Cubana będzie miała dziś dzięki nam niezły utarg” — uśmiecha się Anna do koleżanki, odpoczywając po prowadzeniu swojej grupki.
Po zdjęciu grupowym wszyscy uczestnicy gry otrzymują ładny i praktyczny prezent — małą, ładowaną na USB lampkę do książki czy laptopa.
Po tym, jak dzieci rozeszły się do domów, siadamy z organizatorkami i rozmawiamy. „W toku przygotowań mało osób się włączało, ale wiele deklarowało: jak będę potrzebna, to przyjdę. Pomysł skonsultowaliśmy z Dorotą, która do nas przyjechała i nieco go wtedy zmieniliśmy”. „Na licznych spotkaniach ustalaliśmy każdy etap gry. Potem jedna osoba musiała usiąść, żeby to literacko obrobić — ja się tym zajęłam” — powiedziała Agnieszka, koordynatorka Uniwersytetu.
Uniwersytet działa już 15 lat, ale tego typu akcja została zorganizowana po raz pierwszy. „Zobaczymy, co będziemy teraz dalej robić!”. Elementy gry zostały zalaminowane, przygotowane tak, aby można było ją powtórzyć.
Autor zdjęć i tekstu: Paweł Ogrodzki
